Wspominam dziś odwiedziny w jednym z najbardziej kontrowersyjnych miast Europy – Skopje, będącą stolicą Macedonii Północnej. To oficjalna nazwa kraju dopiero od 2019 roku, a dopisek „Północna” został dodany po porozumieniu z Grekami, którzy chcieli odróżnienia nazwy tego małego kraju od starożytnej krainy Macedonii i jednego z regionów Grecji. To taka mała ciekawostka na sam początek.
Trochę historii, czyli skąd się wziął dyskusyjny wygląd Skopje?
Jednak to nie nazwa kraju sprawia, że Skopje jest tak dyskusyjne. Kto był, ten wie, że to architektura tego miasta sprawia wiele problemów. A co z nią nie tak? Rzadko to robię, ale w tym przypadku, trzeba wspomnieć o historii tego miasta. I to tej zupełnie współczesnej. Miasto w 1962 roku nawiedziła powódź, a rok później ciężkie trzęsienie ziemi, które niemal doszczętnie zniszczyło Skopje. Ogłoszono wówczas konkurs na odbudowę miasta, który wygrał polski projekt. Jednak to nie Polacy przyczynili się do obecnego wyglądu stolicy Macedonii.
W 2010 roku opracowano projekt „Skopje 2014”, w ramach którego zdecydowano o budowie kilkudziesięciu budynków użyteczności publicznej (muzeów, teatrów itp.) oraz pomników, aby podnieść prestiż miasta. I tu zaczęła się pewnego rodzaju architektoniczna katastrofa, bo powstałe budynki często imitują starożytne budowle i nijak nie pasują do otoczenia. A niektórzy śmieją się, że ilość pomników przekracza liczbę drzew w mieście. 😉 Faktycznie będąc w ścisłym centrum, trudno nie znaleźć w zasięgu wzroku choć jednego pomnika. Projekt „Skopje 2014” znacznie przerósł pierwotny budżet, a jego realizacja trwa do dziś.
Zwiedzamy Skopje
Skopje, jak na stolicę, jest stosunkowo niedużym miastem – ma około 600 tys. mieszkańców, a większość najciekawszych do zwiedzenia rzeczy znajduje się w ścisłym centrum. Dlatego jeden dzień, który mieliśmy jako przerwę w podróży do Albanii, wystarczył nam na zwiedzenie tej macedońskiej stolicy.
Plac Macedonii
Zwiedzanie najlepiej zacząć od głównego placu, czyli Placu Macedonii. Jeśli wejdziemy na niego od strony ulicy 11 Oktomvri, od razu natkniemy się na jeden z największych koszmarków, czyli Łuk Tryumfalny Porta Makedonia. Gdybym miała pozbyć się jednej, jedynej rzeczy z panoramy Skopje, to byłby to właśnie ten łuk. Nie jest to oczywiście żaden zabytek i nie pasuje tam absolutnie do niczego.
Na samym środku Placu Macedonia znajduje się ogromna fontanna z jeszcze większym pomnikiem Aleksandra Macedońskiego na koniu. Tuż obok, na wprost Kamiennego Mostu jest też podświetlana fontanna w tafli placu, która w upalne dni jest niezłą atrakcją dla dzieci.
Dom-muzeum Matki Teresy
Jednak na początek warto udać się w przeciwną stronę niż most – ulicą Makedonija dojdziemy do pomnika Matki Teresy i jej domu-muzeum. Ma on dość nowoczesny wygląd. Jednak nie jest to autentyczny dom Gondzy Bojadziu, bo tak brzmi właściwe imię Matki Teresy. Ona sama urodziła się kilkaset metrów bliżej rzeki w nieistniejącym już domu, niedaleko Łuku Tryumfalnego. Podobno znajduje się tam odpowiednia tablica pamiątkowa, ale nie udało nam się jej znaleźć. Jednak na Bałkanach nic nie jest oczywiste, dlatego trzeba dodać, że Matka Teresa, mimo że urodziła się w Skopje, to była Albanką.
Kamienny Most
Gdy wrócicie na Plac Macedonia, trzeba oczywiście przeprawić się na drugą stronę rzeki Wardar. Najlepiej przejść tureckim kamiennym mostem pochodzącym z XV wieku i nazywanym też mostem pokoju. Jako jeden z nielicznych, nie uległ on zburzeniu podczas wspomnianego trzęsienia ziemi. Łączy on nowszą część miasta ze starą muzułmańską dzielnicą Carsiją. Tuż za mostem, na nabrzeżu powstał monumentalny budynek, udający starożytną budowlę, w której mieści się Muzeum Archeologiczne. Na wprost głównego wejścia muzeum znajduje się dodatkowa piesza kładka przez rzekę upstrzona kilkudziesięcioma pomnikami. Możecie przejść nią w drodze powrotnej.
Zanim dotrzecie do najstarszej części miasta, natkniecie się jeszcze na kilka innych pomników, fontann i muzeów, np. Muzeum Holocaustu, Muzeum Macedońskiej Walki o Suwerenność i Niepodległość oraz Teatr Narodowy.
Carsija – stara turecka dzielnica
Gdy dotrzecie do Carsiji, warto zanurzyć się w tej dzielnicy i pospacerować ciasnymi uliczkami. To też miejsce, gdzie możecie coś zjeść, bo nie brak tu tanich lokalnych, najczęściej tureckich knajpek. I warto podkreślić, że są one naprawdę tanie, mimo że znajdują się w najbardziej turystycznej części Skopje. Warto to podkreślić, bo póki co, Macedonia Północna jest jednym z najtańszych krajów na Bałkanach i zarówno jedzenie, jak i noclegi są tam bardzo przystępnych cenach.
Kręcąc się po Carsiji, natkniecie się na wiele zabytków, np. na łaźnię Daut Paszy, cerkiew św. Zbawiciela, największy w mieście meczet Mustafa Paszy czy Wieżę Zegarową. Chodzenie po takich różnych ciekawych zaułkach jest moją ulubioną częścią zwiedzania.
Z tej części miasta na pewno dojrzycie też Skopsko Kale, czyli twierdzę znajdującą się na wzgórzu. Rozpościera się stamtąd ciekawa panorama Skopje. Twierdza ucierpiała w czasie trzęsienia ziemi i tylko częściowo została odbudowana.
Co jeszcze zobaczyć w okolicach Skopje i w Macedonii?
Jeśli będziecie mieć więcej czasu na zwiedzanie Skopje niż my, to warto zobaczyć jeszcze co najmniej dwie ciekawe rzeczy w okolicach: kanion Matka wraz z jeziorem Matka oraz górę Vodno wznoszącą się nad stolicą na wysokość ponad 1000 m n.p.m. No i oczywiście warto pojechać nad Jezioro Ochrydzkie na granicy z Albanią, ale to już znacznie dalsza podróż, dodatkowo krętymi drogami przez góry. Oczywiście to nie wszystkie ciekawe miejsca w Macedonii, ale te, które na pewno trzeba zobaczyć, gdy wybierzecie się tam na troszkę dłużej.
Moje wrażenia
Może to dziwne, ale mimo wszystko Skopje bardzo mi się podobało. To zatrzęsienie pomników i niepasujące do niczego budynki są nieco dziwne, ale jednocześnie tak charakterystyczne, że miasto zostaje w pamięci. Może te moje pozytywne wrażenia wynikają też z kontaktu z niezwykle sympatycznymi ludźmi – kelnerem, sklepikarzem, dla którego nie było problemem, że za drobną pamiątkę chciałam zapłacić banknotem o sporym nominale, gospodynią z naszej kwatery, która na śniadanie przygotowała nam tradycyjną burkę z twarogiem. To wszystko stworzyło niezwykle miłą atmosferę i to ona najbardziej utkwiła mi w pamięci.
A jak Wasze wrażenia ze Skopje? Ciekawa jestem zwłaszcza opinii tych, którzy już tam byli, ale jeśli jeszcze nie byliście – mielibyście ochotę tam pojechać?
